İslami Finansal Araçların Çeşitlendirilmesi
23
Bangladeş ve Pakistan da aktifleri ve finansman ile mevduat portföyleri bakımından güçlü büyüme
oranları yakalamıştır. Özellikle Pakistan, 2015 ve 2016’da yüksek düzeyde finansman büyümesi
yakalamış, 2016’nın ikinci çeyreğinde geleneksel finansmanda kaydedilen yüzde 12,7’lik artışa
kıyasla Şer’i uyumlu finansmanda yüzde 31,8 artış kaydedilmiştir.
2.3.1 ÖNEMLİ PAZARLARDA İSLAMİ BANKACILIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Son yedi yılda (2009–2016) İslami bankacılık genel olarak yıllık yüzde 15’lik8 CAGR ile büyümüştür.
Son yıllarda büyüme yavaşlamış, küresel olarak son üç yılda (2013-2016) CAGR yüzde 10’a
gerilemiştir. İslami bankacılığın büyümesindeki bu yavaşlamaya farklı pazarlardaki çeşitli faktörler
neden olmuştur. Etkili olan bazı temel faktörler şunlardır:
• Yükselen piyasalarda yaşanan döviz kuru değer kayıpları,
• Küresel olarak ekonomik durgunlaşma ve geleceğe yönelik karamsarlık,
• Dünya pazarlarında uzun süredir enerji fiyatlarının düşük olması,
• Yatırımcı ve tüketicilerin küresel ekonomiye güveninin azalması. Son zamanlarda küresel
olarak İslami bankacılığın büyümesini canlandırması beklenen küresel toparlanma işaretleri
görülmektedir.
IFSB’ye göre 2013’ün son çeyreği ile Haziran 2016 arasında İslami finansman ve mevduat
büyümesi 9,9’luk CAGR ile oldukça iyi bir düzeyde gerçekleşmiştir. IFSB’nin bulguları arasında
daha umut verici kısım, İslami finansmanın yüzde 10 üzerinde rakamlarla büyümeye devam ettiği,
İslami mevduatların ise yüzde 15’lik CAGR ile daha da yüksek bir büyüme yakaladığı, finansal
kriz sonrasındaki yıllara ilişkindir. Bu büyümeye katkıda bulunan faktörler çeşitli etmenlerden
kaynaklanmaktadır.
a) Finansal kriz sonrası yıllarda İslami bankalar tarafından finansmanın canlandırılması.
b) Dünyada yeni İslami bankalar kurulmaktadır ve İslami bankacılık dostu politikalar daha
çok uygulanmaktadır. İslami bankaların büyümesi, daha önce kullanılmamış pazarlardan
faydalanılmasına olanak tanımış ve bu da daha yüksek düzeylerde mevduat hareketliliğine
yol açmıştır.
Son birkaç yılda yaşanan dikkat çekici büyüme, BAE, Bangladeş ve Pakistan gibi İİT içindeki
Müslüman ağırlıklı pazarlardan kaynaklanmıştır. Pakistan İslami bankacılık sektörü çok yüksek
büyüme oranları yakalamış ve İslami finansman son 3 yılda yaklaşık yüzde 20 düzeyinde CAGR
ile büyümüştür 9.
• Bu büyüme, İslami bankacılık faaliyetlerinin genişlemesinden ve geleneksel bankaların
İslami bankacılık odaklı iştirakler kurarak İslami bankacılık fırsatlarını aktif bir şekilde
kovalamasından kaynaklanmıştır. Hatta birkaç geleneksel banka tamamen İslami bankalara
dönüşüm sürecindedir.
En modern yeniliklere ve beşerî sermaye imkânlarına sahip olan Malezya İslami bankacılık
sektörü, 2020’ye kadar ülkenin bankacılık sektörü içinde İslami finansmanın payının yüzde 40’a
çıkarılmasının hedeflendiği güçlü bir devlet motivasyonunun faydasını görmektedir.
• Malezya özelinde, başlıca faktörlerden biri Şer’i uyumlu araçların faydası konusunda artan
farkındalık olmuştur. Hükümet ve politika oluşturucular, kitleler arasında ve akademide
farkındalığın geliştirilmesine büyük yatırımlar yapmıştır.
8 Bankscope verilerinden yazar tarafından hesaplanmıştır.
9 SBP Bülteni Aralık 2016.