İslami Finansal Araçların Çeşitlendirilmesi
22
Tablo 10: Ticari Finansman
Ürün/İşlem Orta Doğu Kuzey Afrika Malezya Endonezya
Murabaha, Vekâlet
ve Müşâreke
konseptine dayalı
tam akreditif işlemi
Yeknesak teamül
ve uygulamalar
nedeniyle standart
şartlar
Yeknesak teamül
ve uygulamalar
nedeniyle standart
şartlar
Orta Doğu ve Afrika
ile aynı
Orta Doğu ve Afrika
ile aynı
Senetler Yeknesak teamül
ve uygulamalar
nedeniyle standart
şartlar
Yeknesak teamül
ve uygulamalar
nedeniyle standart
şartlar
Orta Doğu ve Afrika
ile aynı
Orta Doğu ve Afrika
ile aynı
Teminatlar Yeknesak teamül
ve uygulamalar
nedeniyle standart
şartlar
Yeknesak teamül
ve uygulamalar
nedeniyle standart
şartlar
Orta Doğu ve Afrika
ile aynı
Orta Doğu ve Afrika
ile aynı
Murabaha, Vekâlet
ve Müşâreke
konseptine dayalı
tam akreditif işlemi
Yeknesak teamül
ve uygulamalar
nedeniyle standart
şartlar
Yeknesak teamül
ve uygulamalar
nedeniyle standart
şartlar
Orta Doğu ve Afrika
ile aynı
Orta Doğu ve Afrika
ile aynı
Kaynak: Yazar tarafından derlenmiştir.
İslami bankacılık trendi 2016’da hafif bir düşüş yaşamıştır. Bunun en büyük nedeni, bazı önemli
İslami bankacılık pazarlarında yaşanan döviz kuru değer kayıplarına ek olarak İran’da İslami
bankacılık varlıklarının değerindeki ayarlamadır. İslami bankacılık üzerindeki döviz kuru etkisine
en büyük katkı Malezya ve Türkiye’den gelmiştir. Malezya’nın İslami bankacılık varlıkları 2016
yılının 2. çeyreğine kadar yüzde 9,5 büyümüş, Türkiye’de ise aynı dönemde bankacılık sektörünün
varlıkları yüzde 9 oranında artmıştır. İki ülkenin ABD doları biriminde büyüme oranları sırasıyla
yüzde 1,4 ve yüzde 0,01 olarak gerçekleşmiştir.
2013 yılının 4. çeyreği ile 2016 yılının 2. çeyreği arasında İslami bankacılık varlıkları ABD Doları
cinsinden orta düzeyde bir büyüme yakalamış, küresel İslami bankacılık sektörünün yaklaşık
yüzde 94’ünü temsil eden toplam on dört pazarda yüzde 9,9’luk bir CAGR gerçekleşmiştir.
Mayıs 2017 tarihli IFSB verilerine göre KİK pazarları arasında Kuveytli İslami bankalar 2015’ten
2016’nın 2. çeyreğine kadar en düşük düzeyde aktif büyümesini yakalayabilmiş, 2015’in
2. çeyreğindeki yüzde 6,9 büyüme dışında 2015’te ortalama büyüme yüzde 2,2 olmuştur
(ancak finansman bakımından 2015 ve 2016’nın ikinci çeyrekleri arasında yüzde 6,2 büyüme
kaydedilmiştir).
Diğer yandan Türkiye’deki katılım bankaları son birkaç yıldır tutarlı bir şekilde aktifler ve
finansman bakımından güçlü bir büyüme kaydetmiştir. Asya’daki başka bir önemli pazar olan
İran da özellikle mevduatlardaki 2015’in ikinci çeyreğinde yüzde 19,5, dördüncü çeyreğinde
yüzde 24 ve 2016’nın ikinci çeyreğinde yüzde 30,5 artışla birlikte son iki yıldır yüksek büyüme
oranları yakalamıştır.
Malezyalı İslami bankalar ve pencerelerde 2016 boyunca toplam mevduat tabanı büyümeye
devam etmiş, 2015’in 2. çeyreği ile 2016’nın 2. çeyreği arasında yüzde 8,2’lik bir büyüme
oranı yakalanmıştır. Karşılaştırmak gerekirse, Malezyalı geleneksel bankalar için bu rakam yüzde
1,6 olarak gerçekleşmiştir. Malezya’da İslami mevduatlardaki büyüme, kâr paylaşımlı yatırım
hesaplarının değerindeki toparlanmaya ve mevduat payına atfedilebilir.