İslami Finansal Araçların Çeşitlendirilmesi
192
araçların anlaşılmamasıdır. Bu durum, daha fazla varlık yan ürününün murabaha ve
icareye dayalı olmasına yol açmıştır; çünkü geleneksel finansal sektöründeki benzer
ürünler taklit edilmektedir. Diğer finansman biçimlerinin (Mudârebe, Selem, İstisna,
Müşâreke, Azalan Müşâreke gibi) anlaşılarak faydalarının ve özelliklerinin vurgulanması
amacıyla bir çalışma yürütülmelidir. Akademik kurumlar da, halkın murabaha dışındaki
geleneksel İslami finans yapıları ve geleneksel bankacılık hizmetleri hakkındaki bilgisini
artırmada halka açık konferanslar düzenleyerek bu anlamda önemli bir rol oynayabilir.
- Düzenleyici kurumlar, finans sektörünü İslami finansal mühendislik konusunda eğiterek
üzerlerine düşen rolü oynayabilirler.
• Risk paylaşımı ürünlerine fazla istek olmaması, murabaha gibi belirli araçlara daha fazla
bağımlı olunup mudârebe ve müşâreke ile tarım sektöründe kullanılan ve İİT’deki tarım
ekonomilerinde kullanılabilecek muzaraa ve müsakat gibi diğer araçlara fazla bağımlı
olunmamasına neden olmuştur. Bu durum, bu finansman biçimlerinin vergi muafiyetleri
veya sübvansiyonlar yoluyla teşvik edilmesiyle hükümet politikaları tarafından ele alınabilir.
Ürünleri çeşitlendirmek ve sukuk ihraççılarının artan ihtiyaçlarını karşılamak için İslami
sermaye piyasalarında sukuk araçlarına ilişkin yenilikler yapılması gerekmektedir.
Hükümetlerin de, ihraççı olarak özel sektörü çekmek amacıyla İslami sermaye piyasası
altyapısına yatırım yapması gerekmektedir. Bu açıdan, yatırımcı çekmek amacıyla diğer
pazarlarda olduğu gibi sukukun yapılandırılmasında murabaha, selem, istisna, müşâreke,
vekâlet bil istismara 198 dayalı çeşitli sözleşmeler kullanılabilir.
• Borca dayalı araçlarla adil bir şekilde rekâbet edebilmek adına ortaklığa dayalı ürünlere ilişkin
eşit şartlar oluşturmaya yönelik yeni politikaların uygulamaya konulması gerekmektedir; bu
da borcu destekleyen ve elde öz kaynak tutma faaliyetlerini dezavantajlı bir konuma sokan
tüm hukuki, idari, ekonomik, finansal ve düzenleyici yanlılıkların kaldırılması demektir.
• Tekâfül sektörünün ihtiyaç temelli ürün geliştirme yoluyla geliştirilmesi. Ayrıca, sektörün
hacmini artırmak amacıyla dağıtım kanalları, hizmetler ve satış yönetimi yapılarının
oluşturulmasına da odaklanılmalıdır. Aynı şekilde, Endonezya toplumunda alt gelir
seviyesinden insanları çekmek amacıyla yapıldığı gibi mikrotekâfül sektörünün geliştirilmesi
de önerilmektedir.
Bu politika tavsiyeleri, aşağıdaki tabloda atılması gereken adımlar ve bunlardan sorumlu kurum
detayları ile birlikte verilmektedir.
Tablo 84. Yeni İslami Finans Pazarlarına Yönelik Politika Tavsiyeleri
Tavsiye Spesifik Adımlar Uygulayıcı Kurum
Hukuki çerçeve
İslami bankacılık, İslami sermaye piyasaları ve tekâfüle
yönelik ayrı kanunlar,
Tarafsız vergi kanunu, İslami ve geleneksel finansal
hizmetler arasında çakışan kanunların yürürlükten
kaldırılması.
Uluslararası İFK’ların
yardımıyla Merkez
Bankaları.
Risk Paylaşımlı
Ürünlerin Teşvik
Edilmesi
Risk aktarımlı ürünler yerine risk paylaşımlı ürünleri
teşvik eden politikaların geliştirilmesi,
İslami finansın anahtarı olarak risk paylaşımı hakkında
İslami bankacılar arasında farkındalık oluşturulması.
Uluslararası İFK’ların
yardımıyla Merkez
Bankaları.
198 Vekâlet bil istismar, bir İFK’nın müşterileri adına fonları yönetmesini ve belirtilen fon yönetim ücretleri karşılığında yönetim
hizmetleri vermesini içermektedir. Ücret, ilgili fonun kârına göre değişiklik göstermez ve sabit bir tutar veya yatırım yapılan
fonların net varlık değerinin belirli bir oranı olabilir.