İslami Finansal Araçların Çeşitlendirilmesi
187
önce kitle fonlaması ve P2P için düzenleyici çerçeve dâhilinde dijital bir platformu hayata
geçirmiştir. Buna ek olarak, 2017 yılında Malezya’daki düzenleyici kurumlar da, finans
sektörünün geliştirilmesi konusunda İslami finansal teknolojilerin güncelliğini korumasına
ilişkin kapsamlı kılavuz ilkeler yayımlamıştır.
• Endonezya hükümeti, yenilikçi sukuk ihracı gerçekleştirerek altyapı geliştirme çalışmalarına
yönelik perakende yatırımcı ve devlet sukuku ihracının önünü açmıştır. Bu devlet sukuku
türü, hükümet tarafından gerçekleştirilen belirli bir altyapı projesi için ihraç edilmektedir.
PBS’de devlet bütçesinde onaylanmış olan altyapı projesi, sukuk ihracı için dayanak varlık
olarak kullanılmaktadır. Proje genellikle başlangıçta hükümet tarafından vergi kaynakları ve
benzeri kullanılarak fonlanırken elde edilen gelirler, döner sermayenin yerine konmasında
kullanılır, ancak Sukuk ihraç edildiğinde gelirler fonların yerine konmasında kullanılacaktır.
• Türkiye’deki İFK’lar, faiz bazlı işlemlerden kaçınmayı tercih eden yatırımcılara yönelik sukuk
dışında önemli bir araç olan katılım fonlarını uygulamaya koymuştur. Bu fonlar Haziran
2016’da toplam 75 milyon dolarlık bir fon değeri ile küçük ve büyük yatırımcıları çekmiştir.
• Likidite yönetimi araçlarının ve piyasalarının henüz gelişmediği ülkelerde, İFK’lara teşvik ve
destek sağlamak amacıyla, Nijerya’nın deneyiminden dersler çıkarılabilir. Nijerya’da İslami
bankacılığın ilk dönemlerinde ülkedeki düzenleyici kurumlar, İslami bankaların yaşadıkları
likidite yönetimi güçlükleri nedeniyle, bu bankalar için zorunlu karşılık oranının yüzde
30’dan yüzde 10’a düşürülmesine izin vermiştir.
4.5 TÜM İSLAMİ FİNANS PAZARLARI İÇİN KÜRESEL POLİTİKA TAVSİYELERİ
Bu bölümde, İslami finans sektörünün geliştirilmesi için tüm ülkeler tarafından benimsenmesi
gereken bazı genel politikalar vurgulanmaktadır.
• İslami finansın geliştirilmesi için gereken hukuki altyapı, tüm pazarlarda elzemdir.
Yalnızca geniş kapsamlı kanunların oluşturulması değil, aynı zamanda ülkelerin İslami
finans sektörünün her bileşeni için belirli yasal çerçevelere sahip olmaları gerekmektedir.
Desteklenecek hukuki çerçeveye ek olarak, geleneksel muadilleri ile kıyaslandığında İslami
finansa eşit şartlar sağlamak için hukuk sisteminin de evrimleşmesi gerekmektedir. Bu
hukuk sisteminin bazı kilit unsurları aşağıdaki gözlemlerle özetlenebilir:
- Şirketlerin tescili ve faaliyetlerine yönelik ayrı İslami bankacılık, İslami sermaye piyasaları
ve tekâfül kanunları.
- Piyasa oyuncularını İslami finansa doğru harekete geçme konusunda teşvik etmede
eşit şartlar sağlanmasına veya İslami finansal ürünlere yönelik ayrıcalıklar sunulmasına
olanak tanıyan vergi mevzuatı.
- Anlaşmazlık çözümü ve tahkime ilişkin hukuki çerçeve. Hemen hemen tüm İslami finans
pazarlarında, İslam hukukuna tabi anlaşmazlık çözüm merkezlerine ihtiyaç vardır.
- Kurumsal sektör için genel bir İslami iflas çerçevesinin geliştirilmesi.
• İslami finans geleneksel Müslüman çoğunluklu ülkelerin dışına yayıldığından, İFK’lar
farklı hukuki ortamlarda faaliyet göstermektedir. Bu, İslami bankacılık ve finans alanın
tâbi olduğu düzenlemeler ve kapsayıcı kanunlar açısından daha fazla karmaşıklığa yol
açmaktadır. İslami finans sektörü için ilgili bir düzenleyici çerçevenin sağlanmasına yönelik
bir ihtiyaç söz konusudur. IFSB ve AAOIFI bu tür çalışmaları gerçekleştirmektedir, ancak
hâlâ iyileştirilebilecek hususlar mevcuttur. İslami finans sektörünün tüm bileşenlerine
uygulanabilecek düzenleyici çerçeveler yoktur. Bunun dışında, farklı ülkelerin düzenleyici
standartları arasında İslami finans sektörünün düzenleyici yönüne dair küresel bir çalışma
kapsamında ortadan kaldırılması gereken farklılıklar bulunmaktadır.