Table of Contents Table of Contents
Previous Page  16 / 213 Next Page
Information
Show Menu
Previous Page 16 / 213 Next Page
Page Background

İslami Finansal Araçların Çeşitlendirilmesi

5

GİRİŞ

Küresel olarak İslami finans sektörü Haziran 2016 itibarıyla 1,893 trilyon ABD doları düzeyinde

bir toplam hacme ulaşmıştır (2017 IFSB raporu) ve ICD Thomson Reuters İslami Finans Gelişim

Göstergesi’ne göre 3,2 trilyon ABD dolarına (ya da bazı tahminlere göre 6 trilyon ABD dolarına)

ulaşması beklenmektedir. Sektörün tamamının hâlen küresel finans sektörünün yalnızca yüzde

1’ini oluşturmasına ve bazı ülkelerde geleneksel sektörden büyük oranda ayrılmış olmasına

rağmen, son 30 yılda istikrarlı ve etkili bir büyüme kaydetmiş olduğu muhakkaktır.

Ülkeler bakımından, İslami finans dünya çapında yaklaşık 90 ülkedemevcut olup bunlardan yaklaşık

50 kadarı Müslüman ülkelerdir. İran ve Sudan tamamen Şer’i uyumlu bankacılık sistemlerine

sahip iki Müslüman ülkedir. 2016 sonu itibarıyla, İslami bankacılık sektörünün toplam bankacılık

sektörü içindeki payının yüzde 15 veya üzerinde olduğu toplam 12 ülke bulunmaktadır. Başlıca İİT

üyesi ülkeler arasında Suudi Arabistan, Bahreyn, BAE ve Malezya’nın (sektördeki liderler) yanı sıra

Pakistan, Endonezya, Bangladeş, Ürdün, Katar, Bahreyn, Kuveyt, Türkiye, Yemen, Brunei, Cezayir,

Azerbaycan, Kenya, Umman, Lübnan yer almaktadır. Bunlar arasında Suudi Arabistan, Malezya,

Yemen, Kuveyt, Bangladeş ve BAE’de İslami bankacılık, toplam bankacılık sektörü içerisinde

önemli bir paya sahiptir (yüzde 18 – 50). Bir süre önce, Maldivler, Filistin ve Cibuti de (Afrika’da)

bu kapsamdaki ülkeler arasına girmiştir.

Bu çalışmada dünyanın farklı ülkelerindeki İslami finans sektöründe kullanılan çeşitli finansal

araçlar ve ürünler incelenmektedir. İslami finans sektörü üçe ayrılabilir: (a) İslami bankacılık

segmenti, (b) İslami sermaye piyasaları segmenti ve (c) İslami sigorta veya tekâfül segmenti.

Bugün, İslami finans sektörü gerek çoğunluğu Müslüman olan İİT ülkelerinde, gerekse İİT dışı

ülkelerde önemli bir yere sahiptir. Bu üç segmentte mudârebe, müşâreke, icâre, vekâlet, selem,

istisna, karz-ı hasen gibi yapılara ve azalan müşâreke, vekâlet-vakıf gibi hibrit yapılara dayanan

farklı ürünler kullanılmaktadır.

İslami Finans Ülke Endeksi, ülkeleri dört kategoriye ayırmaktadır: a) İslami Finans Alanında

Yerleşik Liderler (Malezya, İran ve Suudi Arabistan), b) Yükselen Liderler, c) Potansiyel Liderler ve

d) Sektöre Son Girenler. İslami finans dünyasındaki başlıca ülkeler, coğrafi açıdan Arap Grubu,

Asya Grubu (Güney ve Güneydoğu Asya dâhil), Afrika Grubu ve Diğerleri (Avrupa, Kuzey Amerika

vb.) şeklinde ayrılabilir. Bu araştırmada söz konusu grupları kapsayan on farklı ülke seçilmiş olup

İslami finansın üç segmentinin her birindeki farklı finansal araçlar, en iyi uygulamalar ve zorluklar

incelenmektedir.

Asya Grubunu temsilen Yerleşik Liderler Grubu’ndan Malezya seçilmiştir. Yükselen Liderler

arasından Arab Grubunu temsilen Bahreyn ve Asya Grubunu temsilen Endonezya seçilmiştir.

Potansiyel Liderler arasından Arap Grubunu temsilen Sudan, Asya Grubunu temsilen Pakistan,

Bangladeş ve Türkiye seçilirken, İİT üyesi olmayan ülkeleri temsilen Birleşik Krallık seçilmiştir.

Sektöre Son Girenler arasından Arab Grubunu temsilen Umman ve Afrika Grubunu temsilen

Nijerya seçilmiştir. Batıda Türkiye’den güneydoğuda Malezya ve Endonezya’ya kadar uzanan Asya

ülkelerinde İslami finans sektörü, hacim, gelişmişlik ve tarihi açısından daha egemen olduğundan,

seçilen on ülkeden beş tanesi bu bölgede bulunmaktadır.